Wat is distillatie?
Distillatie is een proces dat wordt gebruikt om vloeistoffen van elkaar te scheiden. Dit wordt gedaan met als doel om vloeistoffen te zuiveren en te concentreren. Het proces is gebaseerd op het feit dat verschillende stoffen in een mengsel verschillende verdampings- en condensatiepunten hebben.
Door een mengsel te verhitten, worden de stoffen die eerder verdampen, gescheiden van degene die later verdampen. De verdampte stoffen worden vervolgens gecondenseerd en gescheiden opgevangen.
In dit artikel belichten we de volgende distillatie onderwerpen:
Hoe werkt distillatie bij het maken van sterke dranken?
Uitgangspunt van distillatie is dat de verschillende vloeistoffen op verschillende temperaturen verdampen. Dit is ook bij alcohol en water het geval. De alcohol verdampt eerder dan het water.
Door een vloeistof te verwarmen, zal dus eerst de alcohol verdampen. Als je deze damp op de juiste manier opvangt, en afkoelt, blijft er een vloeistof over met een hoger alcoholpercentage.
De geschiedenis van distillatie
Het distilleren van alcoholische dranken begon pas in de Middeleeuwen. Het proces werd eerst gebruikt om een soort ruwe alcohol te produceren, aqua vitae genaamd, waarvan men geloofde dat het geneeskrachtige en helende eigenschappen had. Het vroegste bewijs van distillatie komt uit het oude Mesopotamië, waar distillatie werd gebruikt om parfums en andere geuren te maken.
Wanneer werd er in Europa gedistilleerd?
In de 14e en 15e eeuw verspreidde de distillatie van dranken zich over heel Europa, met de oudste bekende distilleerderij op de Schotse eilanden in 1494. Het distillatieproces werd in de loop der eeuwen verder verfijnd, met het gebruik van het "pot still"-proces in de 16e eeuw, dat de productie van sterke drank mogelijk maakte. De uitvinding van de "column still" methode in de 18e eeuw betekende een revolutie in de industrie en maakte het mogelijk om snel en efficiënt grote hoeveelheden alcohol te produceren.
De wetenschap achter het distillatieproces
Distillatie is een proces waarbij verschillende componenten van een vloeistof van elkaar worden gescheiden op basis van verschillende kookpunten. Het basisprincipe van distillatie is verdamping en condensatie.
Verdamping vindt plaats wanneer een vloeistof wordt verhit en het kookpunt bereikt, waardoor deze in een damp verandert. De damp wordt vervolgens afgekoeld en weer omgezet in een vloeistof, het destillaat.
De damp wordt omgezet in een geconcentreerde vloeistof
Distillatie vindt gewoonlijk plaats in een distilleerketel, die het vloeibare mengsel scheidt in zijn verschillende componenten. De distilleerketel bestaat gewoonlijk uit een ketel waarin het vloeibare mengsel wordt verwarmd en een condensor waarin de damp wordt afgekoeld en opnieuw verdampt. Het vloeibare mengsel wordt verhit totdat het gewenste ingrediënt, zoals alcohol, verdampt. De damp gaat vervolgens door een condensor waar hij wordt afgekoeld en opnieuw wordt verdampt en opgevangen als distillaat.
Hoe beïnvloedt distillatie de smaak van een alcoholische drank?
De kwaliteit en de smaak van het distillaat worden door verschillende factoren beïnvloed. De gebruikte distilleerketel, de temperatuur waarop de vloeistof wordt verwarmd en de koelmethode in de condensor kunnen allemaal van invloed zijn op het eindproduct. Bovendien kunnen ook de samenstelling van het vloeibare mengsel en de aanwezigheid van onzuiverheden de kwaliteit en de smaak van het distillaat beïnvloeden.
De drie belangrijkste distillatietechnieken zijn:
- Pot still
- Column still
- Hybrid still
De keuze van de distillatiemethode is van grote invloed op het eindproduct. Pot stills produceren een distillaat met een rijkere smaak en meer aroma's, terwijl kolom stills een meer hoogwaardig en zuiver distillaat produceren. Hybride distilleertoestellen bieden een combinatie van beide, waardoor een uniek distillaat ontstaat.
Pot still
Het distillatieproces met potten is de oudste en meest gebruikte distillatiemethode. Het bestaat uit een grote koperen pot waarin de oorspronkelijke vloeistof wordt verhit. De resulterende damp wordt vervolgens naar een koeler geleid, waar hij wordt afgekoeld en weer in vloeibare vorm wordt omgezet. Deze vloeibare vorm is het distillaat. Veel whisky's worden volgens deze methode gemaakt.
Column still
Een kolom-still is een moderne distillatiemethode die vaak wordt gebruikt bij de productie van alcoholen met een hoog alcoholgehalte, zoals wodka en brandy. Het bestaat uit verschillende kolommen die bekleed zijn met kleine kralen van koper of roestvrij staal. Stoom wordt door de kolommen geleid en afgekoeld door de bolletjes, waardoor de alcohol wordt geconcentreerd.
Hybrid still
Een hybride distilleertoestel is een combinatie van de twee voorgaande methoden. Het maakt gebruik van de voordelen van beide methoden om een beter distillaat te produceren. Een voorbeeld van een product dat met een hybride distilleerketel wordt gemaakt, is rum.
Andere toepassing van distillatie
Distillatie is niet alleen belangrijk in de sterke drankindustrie, maar wordt ook gebruikt in vele andere industrieën. Een belangrijke toepassing is in de parfumerie, waar het wordt gebruikt om essentiële oliën uit planten te extraheren. Deze oliën vormen de basis voor veel parfums en aromatherapieproducten.
Distillatie in de parfumerie
In de parfumerie worden essentiële oliën geëxtraheerd door stoomdestillatie. Hierbij worden de planten in een ketel geplaatst en verhit, waardoor de stoom ontstaat die de essentiële oliën bevat. De stoom wordt vervolgens naar een koeler geleid, waar hij wordt afgekoeld en weer in vloeibare vorm wordt omgezet. De vloeibare olie die zich in de koeler verzamelt wordt etherische olie genoemd.
Gedistilleerd water
Een andere toepassing van distillatie is de productie van zuiver water. Distillatie kan worden gebruikt om zout water om te zetten in drinkwater. Dit proces bestaat uit het verhitten van het zoute water totdat het verdampt. De resulterende damp wordt vervolgens naar een koeler gestuurd, waar hij wordt afgekoeld en weer in vloeibare vorm wordt omgezet. Het resultaat is schoon drinkwater.
Distillatie in de farmaceutische industrie
Distillatie wordt ook gebruikt in de farmaceutische industrie. Het wordt gebruikt om medicijnen en chemische verbindingen te zuiveren en te concentreren. Een voorbeeld is de productie van insuline, waarbij het hormoon wordt geïsoleerd uit de alvleesklier van dieren.
Distillatie bij het maken van voedsel
In de levensmiddelenindustrie wordt distillatie gebruikt om aroma's en oliën uit vruchten en planten te extraheren, die worden gebruikt om smaakstoffen en additieven voor levensmiddelen te produceren.
In het algemeen is distillatie een veelzijdig proces dat in vele industrieën wordt gebruikt om de zuiverheid en concentratie van vloeistoffen en stoffen te verhogen. Er zijn verschillende methoden en technieken die bij distillatie worden gebruikt, die elk hun eigen voordelen en beperkingen hebben, en de keuze van de methode hangt af van de eisen en eigenschappen van de grondstof.