Waarom zit er verschil tussen alcoholpercentage van whisky’s?

Whisky komt in veel verschillende soorten voor. De meeste doorsnee varianten bevatten 40% alcohol in. Toch zijn er genoeg flessen die een hoger percentage bevatten. Hoe komt dit?

Wat staat in dit artikel?

Inhoudsopgave

Het verschil tussen 40% en hogere percentages
Hoe werkt het distilleren van sterke drank?
Hoe vaak moet whisky gedistilleerd worden?
Hoe wordt de smaak verder beïnvloedt?
Wat gebeurt er tijdens het rijden van distillaat?
Hoeveel alcohol verliest whisky tijdens rijping?

Het verschil tussen precies 40% en hogere percentages

Whisky wordt gemaakt door een graan te fermenteren en distilleren. Door de vele factoren die hierbij komen kijken, is elk distillaat anders. Geen enkel distillaat is dus hetzelfde en dat merk je ook aan de verschillende alcoholpercentages.

Doorsnee whisky’s worden na rijping/bottling kunstmatig naar ongeveer 40% alcohol gebracht. Dit maakt de smaak wat toegankelijker en consistenter. Daarom kiezen producenten ervoor om een vast alcoholpercentage aan te houden.

Het alternatief is cask strength whisky. Als whisky rechtstreeks uit het vat gebotteld wordt, krijg je een drank dat op vatsterkte is. Het wordt dus niet verdund met water.

Cask strength wordt als een hoogwaardiger kwaliteit product beschouwd, omdat er geen water aan toegevoegd is. Het kan echter wel relatief sterk zijn. Alcoholpercentages tussen de 50% en 60% zijn normaal bij cask strength.

Hoe werkt het distilleren van drank?

Het produceren van sterke drank, waar whisky onder valt, is een natuurkundig proces. Door middel van distillatie wordt het hoge alcoholpercentage behaald. Dat komt omdat alcohol eerder verdampt dan water. Tijdens distillatie wordt de alcohol dus van het water gescheiden.

Door de verdampte alcohol af te koelen en op te vangen blijft een sterkere substantie over. Dit noemen we het distillaat. Als dit proces meerdere keren wordt herhaald, wordt het distillaat steeds sterker.

Hoe vaak moet whisky gedistilleerd worden?

Eén keer distilleren is niet voldoende. Whisky moet tenminste 40% alcohol bevatten, en dat red je niet na één distillatie. Schotse whisky wordt doorgaans twee keer gedistilleerd en Ierse whiskey drie keer.

Met elke distillering wordt het distillaat zuiverder. De smaak van het gebruikte mout is dan minder aanwezig wat voor een meer soepele whisky zorgt.

Ierse whiskey wordt drie keer gedistilleerd omdat er vroeger ongemout graan werd gebruikt. Om alsnog de 40% alcohol te halen, moest er een derde keer gedistilleerd worden.

Hoe wordt de smaak verder beïnvloedt?

Hoe wordt de smaak verder beïnvloedt?
Tijdens het distilleren wordt er gebruikt gemaakt van verschillende distilleerketels. Het is belangrijk dat deze van koper is gemaakt. Koper zuivert het verdampte mengsel van giftige dampen. Het verschil tussen de ketels zit vooral in de vorm. Je hebt de volgende vormen:

Ui-vormige ketel
Lantaarn-vormige ketel
Boiling ball-vormige ketel

Uiteindelijk wordt het distillaat gerijpt in een houten vat. Hier haalt het zijn smaak uit. Tijdens het rijpingsproces verdampt ook een deel van het distillaat. Dit verlaagt het alcoholpercentage. Hoe langer een whisky gerijpt is, hoe meer er verdampt. Daarom zijn ‘oude’ whisky’s meestal een stuk duurder dan kort gerijpte varianten.

Wat gebeurt er tijdens het rijpen van distillaat?

Na het distilleren blijft er een kleurloze substantie over. Het mag officieel nog geen whisky genoemd worden, maar bevat al smaak van de gebruikte grondstoffen en distilleerketel. Het distillaat wordt in whisky verandert door het minimaal drie jaar in een vat te rijpen. In de Verenigde Staten voldoet twee jaar ook.

Wat gebeurt er al die tijd in zo’n vat? Het ethanol (alcohol) van het distillaat is continue aan het reageren met het hout. Veranderingen in temperatuur zorgen ervoor dat dit op een dynamische manier gebeurd. De hele dynamiek zorgt ervoor dat het distillaat smaak vanuit het hout opneemt.

Hoeveel alcohol verliest whisky tijdens rijping?

Tijdens het rijpingsproces van whisky in houten vaten gaat een deel van de alcohol verloren. Dit fenomeen staat bekend als het "Angels' Share" ofwel het "Engelendeel". De hoeveelheid alcohol die verloren gaat, hangt af van verschillende factoren, zoals het klimaat, de soort en grootte van het vat, en de duur van de rijping.

In een gematigd klimaat zoals Schotland of Ierland kan het verlies aan alcohol variëren tussen ongeveer 1% en 2% per jaar. In warmere klimaten, zoals India of delen van de Verenigde Staten, kan het verlies echter veel hoger zijn, soms wel tot 10% per jaar. Dit betekent dat een whisky die bijvoorbeeld 10 jaar in een vat rijpt, een significant deel van zijn oorspronkelijke alcoholvolume kan verliezen.

Het is ook belangrijk op te merken dat naast alcohol ook water verloren gaat tijdens het rijpingsproces, wat de algehele concentratie van de whisky kan beïnvloeden.

Veelgestelde vragen

Waarom varieert het alcoholpercentage tussen verschillende whisky's?

Dit komt doordat het productieproces van whisky invloed heeft op het eindresultaat. Normaal gesproken wordt whisky na de rijping tot ongeveer 40% alcohol verdund om een toegankelijkere smaak te creëren. Echter, cask strength whisky, die direct uit het vat wordt gebotteld zonder verdunning, heeft een hoger alcoholpercentage, vaak tussen 50% en 60%. Deze variatie hangt af van factoren zoals de distillatiemethode, het aantal distillaties, en de rijpingstijd.

Hoe werkt het distilleren van whisky?

Whisky wordt geproduceerd door het fermenteren en distilleren van graan. Tijdens de distillatie scheidt de alcohol zich van het water, omdat alcohol bij een lagere temperatuur verdampt. Deze verdampte alcohol wordt vervolgens afgekoeld en opgevangen, wat resulteert in een sterker distillaat. Dit proces kan meerdere keren herhaald worden om de gewenste sterkte en zuiverheid te bereiken.

Hoe vaak wordt whisky doorgaans gedistilleerd?

Whisky moet minimaal 40% alcohol bevatten, wat meestal niet haalbaar is na slechts één distillatie. Schotse whisky wordt doorgaans twee keer gedistilleerd, terwijl Ierse whiskey vaak drie keer door het proces gaat. Elke extra distillatie zorgt voor een zuiverder en soepeler distillaat, waarbij de smaak van het mout minder overheersend wordt.

Hoe beïnvloedt het rijpingsproces de smaak van whisky?

Tijdens het rijpingsproces neemt het kleurloze distillaat smaken op van het hout van het vat waarin het wordt gerijpt. Dit gebeurt doordat de ethanol in het distillaat reageert met het hout, een proces dat versterkt wordt door temperatuurveranderingen. Hoe langer een whisky rijpt, hoe meer smaak het opneemt uit het hout en hoe meer alcohol verdampt (het zogenaamde "Angels' Share"), wat de concentratie van de whisky beïnvloedt en vaak leidt tot een hogere waarde op de markt.